Jak nie dać się złowić w sieci,
czyli o bezpiecznym bankowaniu
Cel: kształtowanie postawy bezpiecznego korzystania z sieci, zapoznanie dzieci z bankowością internetową.
Rozwój nowych technologii w trwały sposób zmienił nasze życie, także w sferze finansów. Zarządzanie domowym budżetem, opłacanie rachunków bez potrzeby wychodzenia z domu, płatności kartą, telefonem, czy BLIK-iem są dziś powszechne. By bankowanie w sieci było bezpieczne, należy stosować się do zasad, które, choć powinny być powszechnie znane, nadal wymagają przypominania - ściągawka dla rodzicalink otwiera się w nowym oknie. Warto do niej zajrzeć przed rozmową z dzieckiem, a przy okazji sprawdzić, na ile my sami stosujemy te wszystkie zasady w codziennym życiu.
Jeśli przy jakiejś zasadzie nie dało się zaznaczyć „Robię tak zawsze lub prawie zawsze”, to takie postępowanie wymaga natychmiastowej korekty. Zwiększa ono bowiem ryzyko kradzieży i wykorzystania naszych danych osobowych oraz pieniędzy.
10 zasad bezpiecznego bankowania
- Nie podaję nikomu danych do logowania do serwisu internetowego ani aplikacji, nie zapisuję nigdzie haseł, nie udostępniam ich drogą internetową.
- Zmieniam regularnie hasło do logowania, tworzę hasła trudne do odgadnięcia (zawierające cyfry, małe i duże litery, znaki specjalne) oraz takie, których nie używam w innych serwisach.
- Nie udostępniam innym osobom urządzenia elektronicznego, którego używam do autoryzacji operacji w banku.
- Sprawdzam przed zalogowaniem, czy adres strony zaczyna się od https://... oraz czy pojawia się symbol kłódki.
- Nie instaluję ani nie uruchamiam programów przesyłanych e-mail'em; nie otwieram plików, których pochodzenia nie znam (np. przesłanych przez nieznane mi osoby).
- Nie podaję poufnych danych drogą elektroniczną (np. w odpowiedzi na maila lub telefon).
- W razie zgubienia karty lub innych zagrożeń mojej bankowości internetowej, natychmiast blokuję do niej dostęp.
- Chronię swoje urządzenia przed wirusami. Używam tylko sprawdzonych i legalnych programów antywirusowych.
- Korzystam z Internetu tylko na zaufanych urządzeniach i w ramach bezpiecznych sieci.
- W razie podejrzanych telefonów (np. z prośbą o pilny przelew gotówki), weryfikuję informację np. w banku lub na policji.
Warto również pamiętać, że same banki dodatkowo dbają o bezpieczeństwo użytkowników swoich serwisów online. Bankowe systemy internetowe i aplikacje mobilne chronione są szeregiem nowoczesnych i ciągle udoskonalanych zabezpieczeń, które zapewniają optymalne bezpieczeństwo i zarazem wygodę podczas codziennego bankowania. Banki stosują m.in: unikatowe dane do logowania, maskowane hasła, przypomnienia o cyklicznej zmianie hasła do logowania. Transakcje w serwisie bankowym zabezpieczone są dodatkową autoryzacją, istnieje możliwość ustanawiania ich limitów. Dostępne są również usługi wspierające monitorowanie zdarzeń na koncie i stanu finansów. Przykładowo w Banku Millennium, po zalogowaniu do aplikacji mobilnej czy serwisu internetowego, użytkownik widzi sekcję „Wydarzenia” pokazującą ostatnie zdarzenia na koncie. Wystarczy jeden rzut oka, by sprawdzić saldo – również na kontach w innych bankach! Jednym ruchem myszki można zablokować kartę płatniczą (gdy np. zawieruszy się w portfelu) i równie łatwo odblokować ją bez potrzeby zamawiania nowej. Dodatkowo możliwe jest ustawienia powiadomień w telefonie, które zasygnalizują przelew z konta czy płatność kartą. To jedynie niektóre z wybranych sposobów na bezpieczne bankowanie online. Warto z nich korzystać!
Oczywiście nasze maluchy nie będą w stanie zapamiętać tak wielu informacji. Najczęściej nie są im też potrzebne w codziennym funkcjonowaniu. Nie oznacza to jednak, że nie powinniśmy rozmawiać o nich z dziećmi. Przedszkolaki bardzo aktywnie korzystają z internetu, dlatego kształtowanie pewnych nawyków – istotnych dla bezpiecznego bankowania – warto rozpocząć już u 3–4-latka.
Spośród wymienionych zasad dla dzieci w wieku przedszkolnym najbardziej istotne i łatwe do zrozumienia będą cztery:
- zabezpiecz hasłem dostęp do komputera, tabletu bądź telefonu (udostępnij je jedynie rodzicom),
- nie podawaj nikomu swoich danych osobowych (nazwiska, adresu zamieszkania, nazwy przedszkola) ani nie udostępniaj w sieci swoich zdjęć,
- korzystaj z jedynie z zaufanej sieci (unikaj łączenia się z publiczną siecią np. w kawiarni czy pociągu) wg reguł ustalonych z rodzicami (np. ilość czasu, sposób korzystania),
- często sprawdzaj z rodzicem, czy komputer, tablet, telefon nie ma wirusów lub innych niebezpiecznych plików; rozmawiaj z rodzicem o tym, co danego dnia robiłeś w internecie.
Zasady te można przygotować w formie umowy – kontraktu, który podpisuje i dziecko, i rodzice (przykładowy kontraktlink otwiera się w nowym oknie).
Kolejnym krokiem powinna być konsekwentna realizacja zasad – tak, by dla dziecka stały się „normalnym” (powszechnym i niemal odruchowym) sposobem korzystania z internetu. Kiedy tak się stanie, rodzic może zacząć wprowadzać dziecko w świat bankowości elektronicznej, tj. pokazać mu, jak w praktyce wygląda bankowość elektroniczna i razem z nim np. dokonać przelewu (lub nawet kilku), zwracając uwagę za zasady bezpieczeństwa.
Starszym dzieciom można pozwolić na posiadanie własnych produktów bankowych i własnej bankowości elektronicznej. Powinny one jednak najpierw uczyć się korzystania z niej pod ścisłym nadzorem rodzica, a dopiero potem samodzielnie. W jakim wieku? Prawo stanowi, że od 13. roku życia . Wtedy dziecko dobrze już sobie radzi z obliczeniami matematycznymi, rozwija myślenie symboliczne (jest w stanie wyobrazić sobie wirtualne pieniądze i transakcje), a także rozumie moralne pojęcie „dobra” i „zła” (niebezpieczeństwo ze strony innych, nieznanych, korzystających z internetu osób; konsekwencje udostępnienia komuś hasła do konta itp).
Do poduszki polecamy zaś bajki:
- „Powiedz komuś!” autorstwa E. Zubrzyckiej,
- „Znajomy taty”, „Pierwsze spotkanie” (bajki dostępne na www.superkid.pl/zasady-bezpieczenstwa-dla-dzieci),
- „Nieprawdziwy świat” i „Wirtualny nieprzyjaciel” autorstwa K. Wojas.