"Złote Berło" dla Jerzego Stuhra

Jerzy Stuhr

Aktor, reżyser teatralny i filmowy, laureat wielu nagród filmowych polskich i międzynarodowych. Urodzony 18 kwietnia 1947 roku w Krakowie. Ukończył filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim (1970) oraz Wydział Aktorski w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. L. Solskiego w Krakowie (1972).

Podczas studiów współpracował z Teatrem STU w Krakowie. Od 1972 roku związany jest ze Starym Teatrem, gdzie zagrał role w najlepszych spektaklach: „Dziady", „Biesy", „Emigranci", „Hamlet", „Zbrodnia i kara" w reżyserii najwybitniejszych reżyserów - Konrada Swinarskiego, Jerzego Jarockiego i Andrzeja Wajdy. W latach 90. związany był także z Teatrem Ludowym w Nowej Hucie, w którym reżyserował dramaty Gombrowicza, Moliere'a, Shakespeare'a. Od wielu lat również współpracuje z Teatrem Telewizji. Od początku lat osiemdziesiątych nawiązał współpracę z uczelniami i teatrami włoskimi (m.in. grał u reż. Harolda Pantera w sztuce „Z prochu powstaniesz" z aktorką Adrianą Asti), również sam wielokrotnie reżyserował we Włoszech - ostatnio w r. 2009 „Emigrantów" S. Mrożka w Parmie w Teatro Due.

Od początku swojej kariery prowadził działalność dydaktyczną - i tak od ukończenia studiów jest pedagogiem krakowskiej PWST im. L. Solskiego, a w latach 1990–1997 oraz 2002-2008 był jej rektorem. W 1994 roku uzyskał tytuł profesora w dziedzinie sztuk teatralnych. Wykłada również na Wydziale Radia i Telewizji im. K. Kieślowskiego na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, od którego otrzymał, decyzją tamtejszego Senatu, tytuł doktora honoris causa 7 listopada 2007 roku.

Autor 3 książek: w 1992 roku ukazała się autobiograficzna książka „Sercowa choroba", a w roku 2001 rozmowy z Markiem Mikosem „Udawać naprawdę", w roku 2007 „Ucieczka do przodu". Ukazały się ponadto „Jerzy Stuhr od A do Z w wywiadach Marii Malatyńskiej" w wydawnictwie ZNAK, a w roku 2008 w Wydawnictwie Literackim książka: „Jerzy Stuhr: Historie rodzinne", która również zastała nagrana jako audiobook.

W 1972 roku zadebiutował na dużym ekranie w filmie „Na wylot" Grzegorza Królikiewicza. W 1976 roku po raz pierwszy spotkał się z Krzysztofem Kieślowskim na planie takich filmów jak „Blizna" i „Spokój". Pod koniec lat 70. stworzył wybitne kreacje jako tytułowy „Wodzirej" Feliksa Falka (1977) oraz „Amator" Krzysztofa Kieślowskiego (1979), stając się czołowym aktorem tzw. Kina Moralnego Niepokoju. Wziął udział także w innych dziełach tego nurtu: „Bez znieczulenia" Andrzeja Wajdy (1978), „Aktorzy prowincjonalni" Agnieszki Holland (1978), czy „Szansa" Feliksa Falka (1979). Z Krzysztofem Kieślowskim współpracował jeszcze później kilkakrotnie i wystąpił w jego filmach: „Przypadek" w roku 1981, „Dekalog X" w 1988 i w 1993 roku - „Trzy kolory: Biały", aby później w roku 2000 wg scenariusza swojego mistrza nakręcić film o głęboko pojętej tolerancji pt. „Duże zwierzę".

Jerzy Stuhr dał się poznać szerokiej publiczności również w rolach komediowych, gdzie spośród wielu na szczególne wyróżnienie zasługuje pamiętna rola Maksa w „Seksmisji" Juliusza Machulskiego (1984), udział w „Kingsajz" (1987) tego samego reżysera, a także rola tytułowa w „Obywatelu Piszczyku" Andrzeja Kotkowskiego (1988).

Jerzy Stuhr udziela się często także w zagranicznych produkcjach – w 2000 roku wystąpił w rosyjskim filmie „Down House" oraz we włoskiej produkcji „Cudze życie", w 2004 roku - w izraelsko-rosyjskim filmie „Arie", w 2006 – w brytyjskiej produkcji „The Making of Parts" („Zmiana ról") w reż. Daniela Elliotta oraz wystąpił w dwóch filmach włoskich w reż. Nanni Moretti'ego: w r. 2006 w filmie „Kajman" oraz w świeżo zakończonym nowym filmie (w czerwcu 2010) „Habemus Papam", a ponadto również w kolejnym filmie włoskim „Let it be" w reż. Guido Chiesa (2012).

Jerzy Stuhr jest scenarzystą i twórcą wyreżyserowanych przez siebie 6 filmów (z wyjątkiem obrazu „Duże zwierzę" w r. 2000, gdzie autorem scenariusza jest Krzysztof Kieślowski i filmu „Pogoda na jutro" w r. 2003, gdzie scenariusz powstał z Mieczysławem Herbą). Od 1998 roku jest członkiem Europejskiej Akademii Filmowej.

Jerzy Stuhr jest laureatem niezliczonych nagród w dziedzinie twórczości filmowej i teatralnej: m.in. przyznanej w r. 1998 - Nagrody Narodowego Syndykatu Włoskich Dziennikarzy Filmowych Nastro d'Argento (Srebrna Taśma) dla najlepszego twórcy europejskiego za najlepszy film zagraniczny prezentowany we Włoszech. W r. 2005 został laureatem Nagrody za całokształt twórczości im. Roberta Bressona na 62. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji i w tym samym roku – Nagrody im. Sergiusza Bondarczuka za „wkład w kinematografię europejską" na XIV Międzynarodowym Festiwalu Filmowym „Złoty Witeź" w Czelabińsku oraz dwukrotnie otrzymał Nagrodę FIPRESCI na Festiwalu Filmów z Europy Środkowej i Wschodniej „goEast" w Wiesbaden (w r. 2001 i 2004). Jest także laureatem Nagrody za całokształt twórczości na Festiwalu „Camerimage" w Łodzi w listopadzie 2007 roku. Uhonorowany w r. 2007 „Złotą Kaczką" jako „Najlepszy aktor 50-lecia" oraz w r. 2008 – Specjalną „Złotą Kaczką 100-lecia Polskiego Kina" w kategorii: Aktor Komediowy Stulecia.